ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΓΧΟΣ ΤΩΝ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

Όσο πλησιάζει ο καιρός των εξετάσεων, τόσο κορυφώνεται όχι μόνο το άγχος των παιδιών που δίνουν, αλλά και ολόκληρης της οικογένειας, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για πανελλήνιες εξετάσεις. Τα περισσότερα παιδιά, έφηβοι πλέον, νιώθουν αφάνταστη πίεση για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν επιτυχώς, επιστρατεύοντας τις γνώσεις όσων διδάχθηκαν τη σχολική περίοδο που πέρασε.

Τι συμβαίνει όμως όταν η πίεση αυτή και το άγχος που τη συνοδεύει έχει αρνητικές επιπτώσεις στο παιδί; Διότι ναι μεν υπάρχει το άγχος το δημιουργικό, αυτό που ενεργοποιεί τον δυναμισμό του παιδιού και το βοηθάει να αποδώσει, όμως υπάρχει και το άγχος που επιφέρει αρνητικά αποτελέσματα, μειώνοντας τις ικανότητες του παιδιού όχι μόνο στις σχολικές του απαιτήσεις και αποδώσεις, αλλά ίσως και σε άλλους τομείς γενικότερα στη καθημερινότητα του.

Τι ακριβώς είναι το άγχος των σχολικών εξετάσεων;

Ανέκαθεν, δυστυχώς, ο όρος σχολικές εξετάσεις είναι συνυφασμένες με το έντονο άγχος που έχει ένα παιδί ώστε να τα καταφέρει, να περάσει με επιτυχία, αποδεικνύοντας με αυτόν τον τρόπο την αξία του τόσο στον εαυτό του, όσο και στους γύρω του. Αρκετά παιδιά πιέζονται τόσο που τελικά απογοητεύονται και στο τέλος παραιτούνται.

Γιατί όμως συμβαίνει αυτό;

Είναι ο φόβος κυρίαρχο στοιχείο μήπως και «απογοητεύσουν» τα σημαντικά άτομα της ζωής τους όπως είναι οι γονείς ή οι εκπαιδευτικοί;

Είναι το δυσάρεστο συναίσθημα που γεννιέται μέσα από την αποτυχία;

Ή είναι η υπερβολική πίεση που λαμβάνουν από τους γονείς για να επιτύχουν σε αυτό το κομμάτι;

Όποιο και αν είναι αυτό, θα πρέπει αρχικά κάθε γονέας να βρίσκεται δίπλα στο παιδί του, να το στηρίζει τόσο πρακτικά, όσο και ψυχολιγικά. Το άγχος είναι φυσιολογικό και δημιουργικό μέχρι όμως ενός σημείου. Μιλάμε στο παιδί λέγοντας του ότι αυτό κάποιες φορές μας βοηθάει να κινητοποιηθούμε σε δύσκολες καταστάσεις για εμάς, να δώσουμε τον καλύτερο μας εαυτό και να πετύχουμε έναν στόχο μας.

Αν οι γονείς με τη στάση τους ασκούν υπερβολική πίεση σε ένα παιδί για να επιτύχει σε αυτόν τον τομέα, το άγχος του παιδιού τότε μπορεί να γίνει επικίνδυνο. Το παιδί μπλοκάρει ψυχολογικά, περιορίζεται η πραγματική του ικανότητα με αποτέλεσμα να υπάρχουν αντίθετα αποτελέσματα, έτσι ακολουθούν συναισθήματα όπως απογοήτευση, λύπη, θυμός, ακόμα και κατάθλιψη. Είναι καλό να προτρέπουμε τα παιδιά μας να επιτύχουν, χρειάζεται όμως μέτρο σε αυτό.

Πως εκφράζεται το άγχος την περίοδο των εξετάσεων;

Τα παιδιά μας δίνουν σημάδια, λεκτικά ή μη, που οι γονείς θα πρέπει να έχουν τεταμένη την προσοχή τους ώστε να τα αντιληφθούν. Κάποια από αυτά είναι:

• Αρνητική διάθεση η οποία συνοδεύεται από θλίψη, νευρικότητα, θυμός, ακόμα και κλάμα
• Επιθετικά ξεσπάσματα, κοινωνική απομόνωση και μόνιμη ανησυχία
• Σωματικά συμπτώματα όπως δύσπνοια, ταχυκαρδία, ζάλη, πονοκέφαλο, μειωμένη όρεξη
• Διαταραχές στον ύπνο
• Δυσκολία στη συγκέντρωσης την ώρα της μελέτης, μπλογκάρισμα μνήμης, μη μπορώντας να προχωρήσουν παρακάτω ή να απομνημονεύσουν την ύλη

Τα παραπάνω ήταν κάποια από τα συμπτώματα των μαθητών που αντιμετωπίζουν έντονο άγχος για τις επικείμενες σχολικές εξετάσεις. Τι μπορεί να κάνει ένας γονέας όταν αντιληφθεί ένα ή και περισσότερα από τα παραπάνω; Ας δούμε παρακάτω.

Πρακτικές συμβουλές που μπορούν οι γονείς να εφαρμόσουν για να βοηθήσουν τα παιδιά τους:

1. Μεθοδικότητα είναι το κλειδί της επιτυχίας! Είναι σημαντικό να υπάρχει ένα συγκεκριμένο ημερήσιο πρόγραμμα μελέτης, το οποίο δεν πρέπει να είναι εξαντλητικό και να υπάρχει χρόνος ελεύθερος για να κάνει το παιδί κάτι που του αρέσει. Οργανώστε μαζί με το παιδί ή τον εκπαιδευτικό του τον χρόνο που χρειάζεται και την εξεταστέα ύλη, με συγκεκριμένες ώρες μελέτης μέσα στην ημέρα.
2. Μικρά διαλείμματα ανάμεσα στις ώρες μελέτης, με δραστηριότητες μικρής διάρκειας για αποφόρτιση του παιδιού.
3. Σωστή διατροφή, με τροφές που δίνουν ενέργεια στο παιδί.
4. Επαρκής ὐπνος! Όχι διάβασμα μέχρι αργά τη νύχτα. Ο ύπνος έχει ευεργετικές ιδιότητες και συμβάλλει στην καλή λειτουργία του μυαλού και της μνήμης.Το παιδί χρειάζεται ξεκούραση και μια καλή σωματική και ψυχική κατάσταση για να μπορέσει να ανταπεξέλθει.
5. Θετικές σκέψεις, συζήτηση για θέματα λιγότερο αγχογόνα, αλλά και αποφυγή του να μιλάτε διαρκώς για τις εξετάσεις.
6. Σε κάποια παιδιά η επανάληψη τελευταίας στιγμής δε βοηθάει. Αφήστε λοιπόν στην άκρη την τελευταία επανάληψη λίγο πριν την εισαγωγή στην αίθουσα. Ένα καλό πρωινό και μια ευχάριστη συζήτηση λίγο πριν την εξέταση θα βοηθήσουν τον μαθητή να ανακαλέσει καλύτερα τα όσα έχει αποστηθίσει.
7. Για τη περίοδο των εξετάσεων βοηθάει οι γονείς να είστε όσο το δυνατόν πιο ήρεμοι. Αν είστε εσείς, το ίδιο θα νιώθουν και τα παιδιά σας. Να θυμάστε πως είστε οι καθρέπτες τους. Σε αυτό θα σας βοηθήσει η γυμναστική, ένας περίπατος, συνάντηση με φίλους ή κάποιο χόμπι.
8. Τέλος, σταθείτε διακριτικά κοντά στο παιδί, ηθικά, ψυχολογικά και πρακτικά στη διάρκεια εξετάσεων. Μη το πιέζετε για συνεχή επανάληψη και μην του το υπενθυμίζετε συνεχώς. Περάστε του το μήνυμα όταν νοιώσει την ανάγκη ότι είστε εκεί για εκείνο για στήριξη και τόνωση. Σε περίπτωση που δυσκολεύεστε να διαχειριστείτε την κατάσταση αυτή, μπορείτε να αναζητήσετε βοήθεια σε έναν Σύμβουλο Ψυχικής Υγείας ώστε να σας καθοδηγήσει πώς να χειριστείτε το παιδί σας καθώς και τον ίδιο σας τον εαυτό σε αυτή τη φάση.

Έφτασε η στιγμή της εξέτασης; Πάμε να δούμε μερικές μικρές συμβουλές προς τους μικρούς μας φίλους για εκείνη τη στιγμή!

1. Αγαπητά παιδιά, προσπαθήστε να διατηρήσετε έναν σταθερό ρυθμό στην αναπνοή σας και ανατρέξτε με τη σκέψη σας σε μια ευχάριστη δραστηριότητα για λίγα λεπτά, έως ότου νιώσετε πιο χαλαροί.
2. Ξεκινάτε πάντα από τις ερωτήσεις που γνωρίζετε καλά. Θα τονώσει την αυτοπεποίθηση σας και θα απαντήσετε όσες σας δυσκολεύουν με μεγαλύτερη ψυχραιμία.
3. Να θυμάστε! Οι εξετάσεις μπορούν να διευκολύνουν το στόχο σας, αλλά δεν μπορούν να σας εμποδίσουν οριστικά από αυτόν. Οποιαδήποτε αποτυχία δεν θα μειώσει την αξία σας ως άτομο.

Τέλος, ας δούμε μερικές συμβουλές σχετικά με τη διατροφή του παιδιού κατά τη διάρκεια των εξετάσεων.

• Το πρωινό είναι απαραίτητο και αποτελεί το κυριότερο γεύμα, ειδικά την περίοδο των εξετάσεων. Προσφέρει ενέργεια στον μαθητή και πνευματική ευεξία. Ένα μπολ με δημητριακά και γάλα ή τοστ με αβγά αποτελεί μια καλή επιλογή.
• Πρέπει κατά τη διάρκεια της ημέρας ο μαθητής να καταναλώνει 5-6 γεύματα (3 κύρια, πρωινό/μεσημεριανό/βραδινό με ενδιάμεσα μικρά σνακ), ώστε να διατηρεί τη γλυκόζη του αίματος σε επιθυμητά επίπεδα.
• Θα πρέπει να αποφεύγονται βαριά και δύσπεπτα γεύματα που προκαλούν υπνηλία και φουσκώματα. Θα πρέπει να υπάεχει ισορροπία μεταξύ των πρωτεϊνών, των υδατανθράκων και των λιπαρών που καταναλώνει. Μια καλή επιλογή είναι τα λεγόμενα καλά λιπαρά που βρίσκονται στο ελαιόλαδο, στα ψάρια και στους ξηρούς καρπούς.
• Δεν ξεχνάμε το νερό, τα φρούτα και τα λαχανικά για τη σωστή ενυδάτωση του οργανισμού. Επίσης οι φρέσκοι χυμοί αποτελούν ιδανική λύση, αποφεύγοντας όμως τους χυμούς εμπορίου και τα αναψυκτικά.
• Η αγαπημένη σοκολάτα. Η κατανάλωση της είναι γνωστό πως αυξάνει την παραγωγή ενδορφινών, μας φτιάχνει τη διάθεση και σε σωστή ποσότητα μπορεί να βοηθήσει στην απαιτητική αυτή περίοδο. Μπάρες μαύρης σοκολάτας ή με στέβια αποτελούν μια σωστή επιλογή.

Οι μέρες που θα ακολουθήσουν είναι σίγουρα απαιτητικές για τα παιδιά, αλλά παράλληλα αποτελούν και μια μικρογραφία των απαιτήσεων που θα έχουν ως ενήλικες. Τέλος, είναι μια θαυμάσια ευκαιρία ώστε να ισχυροποιηθούν οι δεσμοί εμπιστοσύνης και υποστήριξης ανάμεσα σε παιδιά και γονείς.

Καλή επιτυχία σε όλα τα παιδιά!

Κυριαζή Μαρία, Παιδιατρική Εργοθεραπεύτρια SI, BScOT-Συγγραφέας-OT blogger

Γκουγκούμη Μαρία, Ειδική Παιδαγωγός MSc, Special Education Blogger www.special-learners.gr