ΔΟΜΗΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ TEACCH
Τι ονομάζουμε Δομημένo Πρόγραμμα TEACCH;
Η δομημένη εκπαίδευση ή αλλιώς δομημένο πρόγραμμα TEACCH (Treatment and Education of Autistic and Communication Handicapped Children) αποτελεί ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα:
- Διάγνωσης
- Αντιμετώπισης
- Διαβίωσης
Δημιουργήθηκε από τον Eric Schopler στο Πανεπιστήμιο της Β. Καρολίνας, αποτελεί μια διαδεδομένη μέθοδο σε ολόκληρο τον κόσμο και μπορεί να χρησιμοποιηθεί από θεραπευτές, εκπαιδευτικούς ειδικής αγωγής και γονείς παιδιών με αυτισμό.
Πως λειτουργεί το Δομημένο Πρόγραμμα TEACCH;
Είναι γνωστό πόσο σημαντικό είναι στα άτομα με αυτισμό το πρόγραμμα στη καθημερινότητα τους. Χωρίς αυτό, η μέρα τους φαντάζει απρόβλεπτη, στην οποία και οι πιο μικρές αλλαγές μπορεί να προκαλέσουν συναισθήματα όπως άγχος, σύγχυση, αποδιοργάνωση, θυμό.
Η φιλοσοφία λοιπόν του προγράμματος TEACCH είναι να παρέχει στο άτομο με αυτισμό ένα ήρεμο, προβλέψιμο και σταθερό περιβάλλον, μέσα στο οποίο θα μπορεί να λειτουργήσει με ασφάλεια εκτελώντας το ημερήσιο πρόγραμμα του, το οποίο έχει σχεδιαστεί εξατομικευμένα σύμφωνα με τις ανάγκες και τις ικανότητες του.
Έχει σα στόχο την ανάπτυξη και την ενίσχυση των επικοινωνιακών δεξιοτήτων του παιδιού, για να μπορέσει να γίνει όσο γίνεται πιο αυτόνομο και ανεξάρτητο ώστε να ενταχθεί με επιτυχία στην κοινωνία. Η εκπαίδευση γίνεται σταδιακά και το πρόγραμμα μπορεί να είναι είτε ατομικό είτε ομαδικό.
Ποια είναι τα βασικά στοιχεία του TEACCH;
Το δομημένο πρόγραμμα TEACCH στηρίζεται σε τέσσερα βασικά στοιχεία:
1. Φυσική δόμηση του περιβάλλοντος: αφορά τον τρόπο οργάνωσης του περιβάλλοντος το οποίο θα πρέπει να είναι διαμορφωμένο έτσι ώστε να με μια πρώτη ματιά να γίνεται κατανοητό ποια δραστηριότητα φιλοξενεί και σε ποιο σημείο. Παίζει ρόλο το μέγεθος του χώρου, ο οποίος θα πρέπει να είναι κατάλληλος ώστε να περιλαμβάνει χώρο για τις ομαδικές, αλλά και χώρο για τις ατομικές. Επίσης τα έπιπλα θα πρέπει να είναι κατάλληλα τοποθετημένα έτσι ώστε ένα παιδί με αυτισμό να μπορεί αν κατανοήσει με ευκολία που θα κάνει τη κάθε εργασία του, αλλά και η μετάβαση του από τη μια δραστηριότητα στην άλλη να γίνεται με ευκολία. Τέλος υπάρχουν περιοχές διδασκαλίας ώστε να δομηθεί σωστά ο χώρος.
Μια δομημένη τάξη περιλαμβάνει τις εξής περιοχές:
- Περιοχή διδασκαλίας
- Περιοχή ανεξάρτητης εργασίας
- Περιοχή ελεύθερου παιχνιδιού
- Περιοχή φαγητού
- Περιοχή ομαδικής εργασίας
- Περιοχή μεταβατική
Ένα ημερήσιο πρόγραμμα που ξεκινάει νωρίς το πρωί μπορεί να είναι σχεδιασμένο περιλαμβάνοντας με τη σειρά τα εξής:
- Ελεύθερο παιχνίδι
- Εργασία με τον εκπαιδευτικό/θεραπευτή
- Δομημένο παιχνίδι
- Ελεύθερο παιχνίδι (επανάληψη)
- Ατομική εργασία
- Τουαλέτα
- Φαγητό (δεκατιανό)
- Εξωτερικές δραστηριότητες (π.χ. στην αυλή)
- Ατομική εργασία (επανάληψη)
- Εργασία με τον εκπαιδευτικό/θεραπευτή (επανάληψη)
- Φαγητό (μεσημεριανό)
- Τουαλέτα (επανάληψη)
- Επιστροφή στο σπίτι
- Τι δουλειά θα κάνω;
- Που θα την κάνω;
- Πότε θα την κάνω;
- Πόση ώρα θα διαρκέσει;
- Πως θα καταλάβω ότι τελείωσα;
- Τι ακολουθεί να κάνω μετά;
Για να επιτευχθεί αυτό πρέπει να ακολουθηθούν τα εξής τρία στάδια:
α. Οπτική οργάνωση: γίνεται η τοποθέτηση των υλικών που θα χρησιμοποιηθούν σε χωριστά κουτιά
β. Οπτικές οδηγίες: δίνονται οπτικοποιημένες οι οδηγίες για τον τρόπο που ασχοληθεί το παιδί με τα υλικά
γ. Οπτική σαφήνεια: γίνεται η σηματοδότηση σκοπού της δραστηριότητας, π.χ. αριθμητικά, με χρώματα, με ετικέτες κλπ.
Τέλος, το πρόγραμμα οργανώνεται σε τρία επίπεδα ανάλογα την ηλικία. Έτσι έχουμε:
- Προκαταρκτικό στάδιο (5-10 ετών): Τα παιδιά σε αυτό το στάδιο περνούν τον περισσότερο χρόνο μέσα στη τάξη.
- Μεσαίο στάδιο (10-15 ετών): Τα παιδιά περνούν περισσότερο χρόνο στον χώρο του σχολείου, όχι αναγκαία με παιδιά άλλων τάξεων.
- Υψηλό στάδιο (15-21 ετών): Οι έφηβοι περνούν περισσότερο χρόνο στην κοινότητα και στον χώρο εργασίας τους.